سید محمد نوربخش
نوربخش، محمد
قرن: ۹ (۸۶۹-۷۹۵ ق)
متکلم، صوفى، عارف و شاعر. معروف به سید محمد نوربخش. از مشاهیر عرفا و صوفیه است و نسبش به هفده واسطه به امام موسى کاظم علیه السلام مى‌رسد و سلسله‌ى نوربخشیه به او منسوب است. پدرش در قطیف به دنیا آمد و مولد جدش لحسا بود، به همین دلیل نوربخش گاهى در شعر «لحسوى» تخلص مى‌کرد.
پدر او به خراسان رفت، در قاین سکنى گزید و سید محمد در آنجا به دنیا آمد. نوربخش از شاگردان احمد بن فهد حلى بود. در تصوف از خواجه اسحاق ختلانى تربیت یافت و از دست خواجه خرقه پوشید و عهده دار مسند ارشاد و پیر خانقاه و ملقب به نوربخش شد. سپس به ختلان رفت و به دعوى مهدویت و خلافت برخاست، اما بزودى دستگیر شد و طرفدارانش به دستور شاهرخ میرزاى تیمورى به قتل رسیدند.
خود او نیز مدتى در زندان بسر برد و سپس به خراسان و فارس فرستاده شد. در شیراز ابراهیم سلطان، پسر شاهرخ وى را آزاد کرد. چندى بعد او به کردستان رفت و دوباره شروع به دعوت مردم نمود و باز گرفتار گماشتگان شاهرخ گردید و به حکم شاهرخ در هرات به منبر رفت و از دعوى خویش تبرى کرد.
پس از مرگ شاهرخ، مجدداً در پى نشر عقاید خود به آذربایجان و شروان و گیلان سفر کرد و نهایتاً در قریه‌ى سولقان از توابع رى، سکنى گزید و آنجا مزرعه و آبادى احداث کرد و در همان دیار از دنیا رفت و مدفون گردید. بعضى از تذکره‌ها فوت او را در قریه‌ى نفیس از توابع قاین مى‌دانند.
بعد از مرگ وى پسرش، شاه قاسم فیض‌بخش خلیفه و جانشین او شد و نوربخشیه تا اوایل عصر صفویه فعالیت داشتند.
از آثارش: «انسان نامه»؛ «رسالة الاعتقادیه»؛ رساله «الفقه الاحوط»؛ «شجره»، در ذکر مشایخ عرفان؛ منظومه‌ى تفسیر «سوره حشر»؛ «دیوان» شعر.
منابع
- انجمن مفاخر فرهنگی، اثرآفرینان، ج۶، ص۷۰.